Không biết bắt đầu từ khi nào, bánh dày đã trở thành món ăn truyền thống của người Mông và không thể thiếu trong các dịp lễ, tết. Đối với người Mông, bánh dày tượng trưng cho trời và tình yêu sắc son chung thủy. Bánh dày là món ăn cao quý, thể hiện sự kính trọng đối với đấng sinh thành, công ơn dưỡng dục bao la như trời đất.
Bánh dày trong tiếng của người Mông được gọi là “Pé- Plẩu”. Cho đến ngày nay, đồng bào người Mông vẫn giữ được nét văn hóa rất riêng trong các dịp lễ, tết. Với dân tộc kinh, bánh chưng là biểu tượng của đất, thể hiện lòng biết ơn của người dân đối với trời và đất đem đến mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Thì bánh dày của người Mông lại tượng trưng cho trời, nguồn gốc của sự sống.
Trên mâm cúng của người Mông, ngoài những món ăn được chuẩn bị sẵn thì không thể thiếu bánh dày. Cũng như trên mâm cúng của người kinh trong ngày tết không thể thiếu bánh chưng, bánh tét.
Bánh dày được người Mông được chế biến rất công phu và tỉ mỉ. Loại gạo dùng để làm bánh dày là loại gạo nếp nương – đặc sản gạo vùng Tây Bắc. Để làm bánh dày, người Mông đem gạo nếp nương đi vo sạch và ngâm nước ấm trong vòng 12 tiếng đồng hồ. Sau đó, vớt gạo ra, để ráo nước và cho vào chõ đề đồ xôi. Để hương thơm của gạo nếp nương không bị mất đi, chõ xôi được sử dụng làm bằng gỗ.
Khi xôi chín, đổ xôi vào cối giã thật nhuyễn. Cối giã bánh dày được làm từ các loài cây thân gỗ chắc chắn. Thớ gỗ mịn và có mùi thơm, rỗng ruột. Chày giã bánh dày có thân to, nặng vì được làm từ các cây gỗ lớn, chắc. Mỗi lần giã bánh, chày phải được ngâm trong nước để chống dính phần bánh. Giã bánh dày là công việc nặng nhọc và sử dụng nhiều sức mạnh. Bánh càng được giã nhuyền thì sẽ càng ngon hơn. Chính vì thế, người tham gia giã bánh chày thường là đàn ông và thanh niên trai tráng trong làng. Khi xôi được giã nhuyễn, sánh và mịn thì mới đạt đúng chuẩn.
Phần xôi được giã nhuyễn sẽ được các mẹ, các chị nắn thành những chiếc bánh xinh xắn hình tròn giống như mặt trăng và mặt trời. Công đoạn nặn bánh phải được thực hiện nhanh chóng và khi xôi còn nóng hổi. Nếu để nguội xôi sẽ bị cứng lại và không thể nắn ra bánh dày tròn, trắng ngần và mịn.
Để bánh có thể ngon hơn khi hấp và không bị dính tay, người Mông dùng trứng gà thoa vào lòng bàn tay khi nặn bánh. Loại lá dùng để gói bánh dày là lá dong. Mỗi lá đều được chọn lọc tỉ mỉ, chiếc lá phải xanh tươi, trơn bóng và là lá tẻ mới có thể dùng để gói bánh. Nếu không có lá dong, họ sẽ dùng lá chuối từng để thay thế. Đây là hai loại lá có mùi hương tự nhiên, khi hấp sẽ làm cho bánh dày có mùi vị ngon hơn. Trước khi gói, lá sẽ được hơ qua lửa để cho khỏi rách.
Bánh dày là món ăn mà người Mông dùng để cúng tổ tiên, bày trong các lễ hội hoặc tiếp đãi khách đến thăm.
Có nhiều cách để thưởng thức một miếng bánh dày ngon. Bạn có thể nướng bánh trên bếp than, khi bánh nóng lên là có thể thưởng thức ngay hoặc có thể cắt nhỏ để vào chảo rán.
Vào những dịp đầu xuân, người Mông còn tổ chức các cuộc thi như giã bánh dày ở trong dòng họ. Đồng thời cũng quảng bá đặc sản quê hương mình đến các du khách đến từ tứ phương.
Giã bánh dày vào những ngày đầu xuân không phải tục lệ vốn có của người Mông. Cuộc thi giã bánh dày chỉ mới được tổ chức trong những năm gần đây. Nhằm gắn kết tinh thần đoàn kết của dân tộc và người thân trong gia đình.
Từ thời xưa, người Mông thường đón tết cổ truyền trước tết Nguyên Đán trước 1 tháng. Tức là tháng 11, 12 âm lịch. Tuy nhiên, do thực hiện nếp sống mới nên một số dân tộc người Mông đã hòa mình vào không khi đón tết nguyên đán cùng cả nước. Nhưng không vì vậy mà người Mông làm phai mờ đến nét văn hóa lâu đời của riêng dân tộc mình.
Bánh dày hiện tại được bán ở rất nhiều nơi và không cần đợi đến dịp lễ tết. Nhưng nếu bạn có cơ hội đến thăm những bản làng của người Mông vào dịp tết đến xuân về hãy thưởng thức món bánh dày truyền thống. Nâng chén rượu ngon thơm phức, chúc nhau những điều tốt lành sắp đến sẽ làm bạn không thể nào quên được hương vị của bánh dày – Món ăn truyền thống của dân tộc người Mông vùng Tây Bắc.
Cung cấp đặc sản Tây Bắc nổi tiếng, đảm bảo nguồn gốc rõ ràng và chất lượng, được tin dùng bởi khách hàng khắp mọi miền đất nước, mang tinh hoa Tây Bắc lan tỏa khắp bốn phương
